Trước đây, nợ đọng bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) tại Đắc Lắc chỉ xảy ra ở một số doanh nghiệp (DN) càphê do mất mùa vì hạn hán kéo dài, dịch bệnh, rớt giá... đã được Chính phủ cho giảm nợ từ năm 2001 - 2002, nhưng nay còn có cả DN của một số ngành nghề như cầu đường, xây dựng, kinh doanh dịch vụ... Đặc biệt một số DN nợ với số tiền lớn, thời gian kéo dài, làm ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động. Tính đến 30.11.2016, tổng số nợ BHXH, BHYT, BHTN trên địa bàn tỉnh Đắc Lắc lên tới hơn 100 tỉ đồng, chiếm 4,3% kế hoạch thu, trong đó nợ BHXH 59 tỉ đồng, nợ BHYT 35 tỉ đồng, nợ BHTN 6 tỉ đồng. Đáng lo ngại hơn, nợ không có khả năng thu do các đơn vị ngừng hoạt động, phá sản, giải thể lên đến gần 16 tỉ đồng.

Theo BHXH Đắc Lắc, các nguyên nhân chính dẫn đến thực trạng trên là do ảnh hưởng chung của suy thoái kinh tế, một số DN gặp khó khăn trong sản xuất kinh doanh, thua lỗ kéo dài, không có khả năng đóng BHXH, BHYT cho người lao động. Cũng phải thừa nhận công tác thanh tra, kiểm tra xử phạt vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT chưa thường xuyên, còn hạn chế trong phối hợp giữa các ngành nên hiệu quả chưa cao. Bên cạnh đó, nhận thức của chủ sử dụng lao động còn hạn chế, thậm chí nhiều DN cố tình lách luật, không đóng hoặc chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động như là cách trục lợi bất chính. Về phía người lao động, bản thân không dám đấu tranh để bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình, chủ yếu vì sợ mất việc làm. Tình trạng này không chỉ khiến người lao động chịu nhiều thiệt thòi, mà còn dẫn tới hệ lụy là thâm hụt Quỹ BHXH.

Quyết không để người lao động thiệt thòi

Trước tình hình trên, BHXH tỉnh đã tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật về BHXH, BHYT đến các đơn vị sử dụng lao động, đồng thời phối hợp các cơ quan chức năng như sở LĐTBXH, LĐLĐ tỉnh, thanh tra nhà nước tổ chức thanh tra, xử phạt các đơn vị vi phạm. Trước năm 2013, BHXH tỉnh đã khởi kiện một số DN ra tòa án, năm 2014 Thanh tra Chính phủ đã tiến hành thanh tra 5 DN, thanh tra tỉnh cũng thanh tra 25 DN trên địa bàn tỉnh về BHXH. Một tổ công tác liên ngành cũng được thành lập theo quyết định của UBND tỉnh nhằm cung cấp thông tin cho cục thuế tỉnh để phối hợp đôn đốc, thu hồi, công khai đăng tải danh sách các đơn vị nợ đọng trên phương tiện thông tin đại chúng, kịp thời báo cáo UBND tỉnh chỉ đạo xử lý nghiêm.

Bà Nguyễn Thị Xuân - Phó Giám đốc BHXH tỉnh Đắc Lắc - cho biết, ngoài các giải pháp trên, sắp tới BHXH tỉnh sẽ đề nghị Tỉnh ủy, UBND tỉnh đưa việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT, BHTN vào chỉ tiêu xếp loại tổ chức cơ sở Đảng, xét thi đua vào dịp tổng kết năm. Đối với những đơn vị vi phạm, sẽ tăng cường thanh, kiểm tra, kiên quyết xử phạt hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. Đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền đến người lao động, giúp người lao động tự bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình. Cũng theo bà Xuân, vai trò của tổ chức CĐ trong công tác này rất quan trọng, đặc biệt việc khởi kiện các DN nợ đọng BHXH ra tòa án. Chỉ trong tháng 11.2016, BHXH tỉnh đã chuyển 11 hồ sơ sang LĐLĐ tỉnh Đắc Lắc đề nghị khởi kiện các DN nợ đọng nhiều năm liền. Đây là nhiệm vụ mới, nhưng với quyết tâm bảo vệ người lao động, bằng phương pháp “vừa làm, vừa rút kinh nghiệm”, các cấp CĐ đang từng bước thực hiện có hiệu quả. “Tuy bước đầu gặp khó khăn, nhưng khởi kiện là thực hiện chức năng của tổ chức CĐ, nhằm bảo vệ công nhân và người lao động, tôi tin các cấp CĐ sẽ cùng cơ quan BHXH thực hiện tốt nhiệm vụ này, giảm nợ đạt chỉ tiêu mà BHXH Việt Nam giao” - bà Xuân nói.
 

ĐẶNG TRUNG KIÊN